In zijn State of the Union hoorden we een optimistische voorzitter van de Europese Commissie. “Maar harde garanties dat de Europese burgers in de toekomst een beroep kunnen doen op een soliede sokkel van sociale fatsoensnormen hebben we nog niet gekregen. En het zal daarop zijn dat Juncker uiteindelijk afgerekend wordt,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt.
In zijn wat weinig bezielende stijl gaf Europees commissievoorzitter Juncker vandaag toch een State of the Union die op heel wat punten waardevol en optimistisch kan genoemd worden en antwoord biedt op een aantal kritieken die de Commissie te verwerken kreeg. Zo wijst Juncker er op dat het mandaat voor de onderhandeling bij nieuwe handelsakkoorden in de toekomst gepubliceerd zal worden, wat de transparantie moet vergroten. Handelsakkoorden moeten in de toekomst niet enkel producten, maar ook de Europese normen en standaarden exporteren.
Juncker wees er ook op dat Europa nood heeft aan minimale fatsoensnormen op gebied van sociaal en ecologisch beleid. We kijken dan ook uit naar de voorstelling van de Sociale Pijler in november, want met goede sociale bedoelingen alleen zullen we er niet komen. Na drie jaar beloftes over een sociale triple A, wordt het nu tijd dat sociale dumping definitief wordt aangepakt en dat alle Europese werkenden toegang krijgen tot, sociale zekerheid. Het zullen die punten zijn waarop Juncker op het eind van de rit door de sociaal-democratische fractie zal beoordeeld worden. Hoopvol was alvast dat Juncker pleit voor een Europees toezichtsorgaan op het sociale luik van de interne markt.
Juncker heeft ook de moed gevonden om volop te pleiten voor legale migratiekanalen naar Europa én meer middelen te voorzien om het Afrikaanse continent te ondersteunen. Dat laatste zal essentieel zijn om de Afrikaanse bevolking zicht te bieden op een toekomst in de eigen regio.
Onze fractie steunt Junckers ambitie om Europa de leiding te laten nemen in de strijd tegen klimaatverandering. Dat betekent ook dat we in eigen boezem moeten kijken. Juncker gebruikte zelf het beeld van een Europa met twee longen, een West- en een Oost-Europese long. We moeten inderdaad verhinderen dat de Oost-Europese long een stoflong wordt en blijft steken in een verouderd energiesysteem dat op steenkool draait. Gebruik daarom structuurfondsen, het just-transition fonds dat we in de stemming over het Europese emissiehandelssysteem zijn overeengekomen als instrumenten voor een rechtvaardige en duurzame transitie naar een koolstofvrije Unie. Gebruik ook de nieuwe instrumenten die onder deze Commissie zijn tot stand gekomen zoals het Juncker Fonds om deze duurzame transitie waar te maken.
Juncker zei terecht dat alle burgers in de Unie op een gelijke manier behandeld moeten worden. Dat geldt voor het sociale beleid, voor consumentenbescherming, maar net zozeer voor de transitie naar een koolstofarme samenleving.
Gelijkheid was trouwens een van de drie speerpunten in Junckers persoonlijke, zesde scenario voor de toekomst van de EU, samen met vrijheid en de rechtsstaat. Die basiswaarden maken de Unie inderdaad uniek, want terwijl de VS gelijkheid mist en China vrijheid, verenigt de EU die waarden in haar project. Daarom was het ook belangrijk dat Juncker de verdediging van de rechtsstaat prominent naar voor schoof, een duidelijke boodschap aan landen als Polen en Hongarije.
Tot slot erkende Juncker de nood aan een grotere democratische legitimiteit voor de Unie. Opmerkelijk was dat hij het voorstel van de Franse president Macron om transnationale kieslijsten mogelijk te maken, steunde. Hij roept ook zijn eigen fractie, de Europese christendemocraten die een koele minnaar zijn van dit voorstel, op het voorstel te steunen. Nochtans moeten we opletten de focus niet te veel te leggen op institutionele wijzigingen, zoals het voorstel om de twee Europese voorzitters - die van de Commissie en van de Raad - te bundelen tot één voorzitterschap van de Unie. De kans is klein dat de Europese burgers daar van wakker liggen. Als we de steun van de bevolking willen voor het Europese politieke project, dan zullen we eerst en vooral sociale rechtvaardigheid in het hart van het Europese beleid moeten brengen. Daarvoor ontbrak het in Junckers speech nog aan garanties.
