Europa kwakkelt en daar wil het Europees parlement in de aanloop naar de 60ste verjaardag van het Verdrag van Rome wat aan verhelpen. In drie afzonderlijke rapporten spoort het parlement de Europese Commissie en de Europese Raad aan om voluit te kiezen voor concrete maatregelen die het wantrouwen van de Europeanen in de Europese politiek weg nemen. “Europa is het laatste grote bastion van de liberale democratie,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. “Zowel buitenlandse als binnenlandse bedreigingen verplichten ons werk te maken van een hoopvolle toekomst voor het Europees project. Het moet vooral gaan over het versterken van onze waarden én de uitbouw van een Europese Sociale Pijler,” vindt Van Brempt.
Het Europees parlement schetst in drie afzonderlijke rapporten een toekomstvisie voor de Europese Unie. “We zeggen al sinds de start van de financiële crisis dat het voortbestaan van Europa in gevaar komt, maar blijkbaar zijn er buitenlandse dreigingen nodig om de ernst van de zaak te laten doordringen,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. “De verkiezing van Donald Trump zou wel eens een doorslaggevende factor kunnen zijn. Het rabiate nationalisme en protectionisme van Trump hebben velen de ogen geopend. Europa is stilaan het laatste bastion geworden van de liberale democratie en de rechtsstaat. Tot voor kort konden sommigen nog dromen dat de VS een bondgenoot zouden zijn tegen de bemoeizucht van de Russische president Poetin in Europa. Nu we weten dat de nieuwe Amerikaanse regering zoete broodjes bakt met het regime van Poetin, blijkt dat we er alleen voor staan. De invloed van zowel Poetin als Trump op de interne Europese politiek neemt toe. Van Poetin weten we dat hij Eurosceptische groeperingen en partijen steunt, Trump van zijn kant laat verstaan dat hij landen steunt die zich willen afscheuren van de Unie. Zijn achterban zet zich ook actief in om radicaal populistische partijen en groeperingen in Frankrijk, Nederland en Duitsland te ondersteunen in de hoop dat ze Europa destabiliseren. Dat zou voor de Europese regeringsleiders een wake up call moeten zijn.”
Het Europees parlement luidt nu de alarmbel in drie afzonderlijke rapporten die elk de richting wijzen waarin de Unie zich zou moeten voortbewegen. “Alle drie wijzen ze ze op de geopolitieke context en de noodzaak tot méér convergentie in de Unie, maar evenzeer op de constructiefouten in de Unie, die er de oorzaak van zijn dat Europese burgers het vertrouwen in de Unie verloren zijn. De Unie is niet slagkrachtig genoeg, moddert maar wat aan en vooral, slaagt er niet in om antwoorden te bieden op concrete bekommernissen van haar eigen burgers,” zegt Van Brempt.
Van de drie rapporten kreeg in ons land dat van Guy Verhofstadt de meeste aandacht, “hoewel dat van de drie rapporten het meest fantaisistische is,” zegt Van Brempt. “De voorstellen van Verhofstadt veronderstellen een Verdragswijziging en zoals de eerste vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans al zei: dat is niet de prioriteit van de Commissie, omdat er bij de lidstaten geen eensgezindheid over is.”
Wat Van Brempt het meeste stoort, is dat Verhofstadt nauwelijks aandacht besteedt aan het kernprobleem van de Unie, namelijk dat er geen economische Unie mogelijk is zonder een sociale Unie. “Economische convergentie is nauw verweven met sociale rechten,” zegt Van Brempt. “In een Unie moet je ook vermijden dat er sociaal shoppinggedrag ontstaat, zoals vandaag het geval is bij de sociale dumpingpraktijken. Sociale onevenwichten brengen de Unie in gevaar. Net zoals er in een muntunie begrotingsnormen nodig zijn, zijn er ook sociale fatsoensnormen nodig die in de hele Unie gelden. In plaats van de Europese hemelbestormer te spelen, zou Verhofstadt beter zijn steun verlenen aan concrete oplossingen voor Europese burgers en voluit de Sociale Pijler van de Unie steunen. Wij zijn niet tegen een herziening van het Verdrag, maar eerst moeten we de Unie op korte termijn versterken door de sociale component uit te bouwen.”
Die concrete sociale uitdaging wordt volgens Van Brempt veel beter aangepakt in het Bresso-rapport ‘Improving the functioning of the European Union, building on the potential of the Lisbon Treaty’. Voor deze voorstellen zijn geen Verdragswijzigingen nodig. Dat rapport besteedt wel aandacht aan de Sociale Pijler van de Europese Unie, aan Europese minimumlonen, een Europese minimum-werkloosheidsvergoeding en het opnemen van sociale criteria in de evaluatie van de macro-economische prestaties van de lidstaten. Het rapport roept ook op om te komen tot een Europees Sociaal Pact dat de ongelijkheid in de Unie moet bestrijden. Dat is alvast de weg die we moeten inslaan om het vertrouwen van de Europeanen opnieuw te winnen,” vindt Van Brempt.
Het Bresso-rapport pleit er voor om ten volle gebruik te maken van de mogelijkheden van de bestaande Verdragen om Europa efficiënter te besturen. “Zo is de unanimiteitsregel in de Raad helemaal geen noodzaak en kunnen de lidstaten perfect beslissingen nemen bij gekwalificeerde meerderheid,” zegt Van Brempt. “Door unaniem te willen beslissen, zorgen de lidstaten er voor dat Europa probeert vooruit te gaan met de rem op. Het gevolg is dat Europa stil staat. We kunnen ons die stilstand niet verder permitteren.”
Een algemene teneur in de drie rapporten is dat de lidstaten evidente oplossingen eerder bemoeilijken en Europese solidariteit ondermijnen. “Het nationaal egoïsme van de lidstaten is een oud zeer dat maar moeilijk opgelost geraakt. Het is maar te hopen dat de geopolitieke evoluties, met autocratische regimes aan onze grenzen en nationalistische wereldleiders in zowel het oosten als het westen van Europa, de regeringsleiders doen inzien dat enkel een solidair, zelfverzekerd en eensgezind Europa een dam kan opwerpen tegen de afbraak van de democratie, de rechtsstaat en humanistisch waarden. Daarom heeft Europa er alle belang bij om, zoals het Bresso-rapport stelt, veel meer samen te werken op het gebied van fraudebestrijding, uitwisseling van belastinginformatie, migratie en asielbeleid en begrotingsbeleid.” In het derde rapport, het zogenaamde Berès-rapport, wordt er ingegaan op begrotingsbeleid met een pleidooi om de Unie een begrotingscapaciteit te geven die het mogelijk maakt om bij te springen als er zich in de EU ‘asymmetrische schokken’ voordoen. “Als een of meerdere lidstaten, meer dan andere, getroffen worden door economische schokken, zou de Unie hen moeten kunnen helpen om er weer bovenop te geraken,” zegt Van Brempt. “Die interne Europese solidariteit, samen met een Sociale Pijler, moet bijdragen tot de economische stabiliteit in Europa.”
De rapporten pleiten weliswaar voor een sterker en meer solidair Europa, maar geenszins voor een Europa waarin lidstaten geen inspraak meer hebben. “Integendeel,” zegt Van Brempt. “We pleiten er voor om nationale parlementen veel nauwer te betrekken bij de Europese besluitvorming. Vandaag bedisselen lidstaatregeringen vanalles in een comitologische achterkamerpolitiek zonder dat de nationale parlementen noch het Europese parlement daar weet van hebben. Wij zijn voorstander van een veel transparantere Europese politiek waarin de lidstaatparlementen een prominente rol spelen.”
Met de goedkering van de drie rapporten geeft het parlement een signaal dat de 60ste verjaardag van het Verdrag van Rome de start moet zijn van een pan-Europees debat over de toekomst van de Unie dat moet uitmonden in een Conventie waarin de basis wordt gelegd voor een slagvaardig en democratisch Europa.
MEPs involved
