Εν μέσω της αμείλικτης επίθεσης ακραίων καιρικών φαινομένων, δεν αρκεί πλέον ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, αν και είναι ζωτικής σημασίας. Πρέπει επίσης να μάθουμε να ζούμε με τις συνέπειες, οι οποίες συμβαίνουν εδώ και τώρα και πλήττουν περισσότερο τους πιο ευάλωτους Ευρωπαίους πολίτες και περιοχές.
Πρόσφατα ευρήματα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος αποκαλύπτουν ότι η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στον πλανήτη. Οι κλιματικοί κίνδυνοι επηρεάζουν τα πάντα, από την ενέργεια και την επισιτιστική ασφάλεια μέχρι τα οικοσυστήματα, τις υποδομές και τη δημόσια υγεία. Μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πλημμύρες, οι καταστροφικές πυρκαγιές, οι καυτοί καύσωνες και οι παρατεταμένες ξηρασίες έχουν ήδη προκαλέσει συγκλονιστικές οικονομικές απώλειες που ξεπερνούν τα 650 δισεκατομμύρια ευρώ από το 1980, ενώ έχουν στοιχίσει τη ζωή σε 195.000 ανθρώπους. Σύμφωνα με τον ίδιο οργανισμό, απαιτούνται περίπου 520 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και για την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας.
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις υφιστάμενες ανισότητες, καθώς το βάρος της κλιματικής αλλαγής πλήττει δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες κοινότητες και περιοχές, καθιστώντας τες πιο ευάλωτες στις επιπτώσεις των καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα, την επισιτιστική ανασφάλεια και την οικονομική αστάθεια. Οι ευρωπαϊκές χώρες με χαμηλότερο εισόδημα σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος, με υψηλότερα ποσοστά θανάτων και μεγαλύτερα οικονομικά διόδια στο ΑΕΠ τους. Και οι ζοφερές προβλέψεις δείχνουν ότι αυτές οι καταστροφές και οι κοινωνικές αδικίες θα ενταθούν. Ταυτόχρονα, οι υπερπλούσιοι οδηγούν την κλιματική αλλαγή. Το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για το 50% περίπου όλων των εκπομπών. Ως εκ τούτου, η μείωση της ανισότητας είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Η ήπειρός μας βρίσκεται κακώς προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει αυτές τις αυξανόμενες απειλές. Γι' αυτό, παράλληλα με τις φιλόδοξες προσπάθειες μετριασμού του κλίματος, πρέπει να θεσπίσουμε πολιτικές προσαρμογής για να θωρακίσουμε κάθε Ευρωπαίο από τις δαπανηρές επιπτώσεις. Οι λιγότερο υπεύθυνοι για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν θα πρέπει να επωμίζονται τα μεγαλύτερα βάρη της μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα. Χρειαζόμαστε κοινωνική-οικολογική προστασία.
Στο επίκεντρο αυτού του οράματος βρίσκεται η έκκλησή μας για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου νόμου της ΕΕ για την προσαρμογή - ενός νόμου συνεκτικού, προοδευτικού και νομικά δεσμευτικού. Ενώ η τρέχουσα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή σηματοδοτεί ένα κρίσιμο σημείο εκκίνησης, στερείται της ακρίβειας και της εκτελεστότητας που απαιτούνται για την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων. Ο προτεινόμενος από εμάς νόμος για την προσαρμογή πρέπει να θέτει σαφείς, μετρήσιμους στόχους και να υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση που να αντιμετωπίζει κατά μέτωπο τις υποκείμενες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές αδικίες.
Ο νόμος της ΕΕ για την προσαρμογή θα πρέπει να επικεντρωθεί στην επένδυση σε φυσικές λύσεις - ο φθηνότερος τρόπος για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη με παράλληλη ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών της στις πόλεις και τις αγροτικές περιοχές. Η φύτευση δέντρων στις πόλεις θα μειώσει τις θερμικές νησίδες και θα επιτρέψει στους πολίτες να αναπνεύσουν ξανά, ενώ η επένδυση στην προστασία του εδάφους, των υδάτων και της βιοποικιλότητας θα βοηθήσει τους αγρότες να αντιμετωπίσουν τις βλαβερές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Όπως και το Ταμείο Ζημιών και Απωλειών σε παγκόσμιο επίπεδο, ο νόμος πρέπει να δώσει προτεραιότητα στις πιο οικονομικά μειονεκτικές και ευάλωτες από άποψη κλίματος περιοχές της Ευρώπης, οι οποίες πλήττονται περισσότερο και δεν είναι σε θέση να αναλάβουν μόνες τους το κόστος.
Η επαρκής χρηματοδότηση για την προσαρμογή είναι ένα άλλο ουσιαστικό στοιχείο. Πρέπει να προστατευθούν οι ανασφάλιστοι ή μη καλά ασφαλισμένοι άνθρωποι που χάνουν τα σπίτια τους λόγω πλημμυρών ή δασικών πυρκαγιών. Ως εκ τούτου, υποστηρίζουμε τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ασφαλιστικού Ταμείου για το Κλίμα, το οποίο θα χρηματοδοτείται από τις αγορές και τις ασφαλιστικές εταιρείες, για να ενισχύσει την ανθεκτικότητα των Ευρωπαίων πολιτών και επιχειρήσεων έναντι των επιπτώσεων που σχετίζονται με το κλίμα. Πρέπει να εντείνουμε την αξιολόγηση των κλιματικών κινδύνων στη χρηματοπιστωτική αγορά και να διασφαλίσουμε ότι οι χρηματοπιστωτικοί φορείς αναλαμβάνουν την ευθύνη για τους ανθρώπους και τον πλανήτη. Θα πρέπει επίσης να ανακατευθύνουμε επαρκή κονδύλια από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προς τη χρηματοδότηση μόνο πολιτικών προσαρμογής, πέρα από τον μετριασμό του κλίματος. Η δημοσιονομική πολιτική διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον μετριασμό του κλίματος και την προσαρμογή, τόσο της πολιτικής εσόδων όσο και της πολιτικής δαπανών. Οι μεγάλες εταιρείες, οι μεγάλοι ρυπαντές και οι υπερπλούσιοι πρέπει να πληρώσουν το μερίδιο που τους αναλογεί. Υποστηρίζουμε ένα μόνιμο επενδυτικό εργαλείο σε επίπεδο ΕΕ για τη διασφάλιση των κοινωνικών και κλιματικών προτεραιοτήτων μας.
Αυτό το ισχυρό πλαίσιο προσαρμογής και χρηματοδότησης θα πρέπει να στοχεύει σε εκείνους που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους, για παράδειγμα, οι οποίοι αντιμετωπίζουν επικίνδυνες καιρικές συνθήκες, όπως οι καύσωνες, δεν θα πρέπει να αναλαμβάνουν κανένα οικονομικό κίνδυνο και θα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν στις αποφάσεις σχετικά με τις πολιτικές προσαρμογής στο χώρο εργασίας. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, στην ΕΕ παρατηρήθηκε αύξηση κατά 42% των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη στους χώρους εργασίας από το 2000. Το πλαίσιο θα πρέπει επίσης να στοχεύει στους εργαζόμενους που απασχολούνται στους τομείς που μεταβαίνουν από τα ορυκτά καύσιμα, όπως ο τομέας των αυτοκινήτων ή της ενέργειας. Οι προστατευτικές πολιτικές για την αγορά εργασίας σε συνδυασμό με πρωτοβουλίες για την επανεκπαίδευση ώστε να αποφευχθεί η απώλεια θέσεων εργασίας είναι το κλειδί για να μην μείνει κανείς πίσω.
Η κλιματική αλλαγή δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική δυσχέρεια - είναι θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης. Κάθε ισχυρισμός ότι υπηρετεί τους ανθρώπους ακούγεται κενός αν αγνοεί αυτή την υπαρξιακή κρίση. Από την άλλη πλευρά, η μετάβασή μας σε ένα βιώσιμο μέλλον μπορεί να πετύχει μόνο αν έχει τις ρίζες της στην κοινωνική δικαιοσύνη, αν δίνει στους ανθρώπους ελπίδα για το μέλλον και αν δεν αφήνει κανέναν πίσω - μια Πράσινη Συμφωνία με Κόκκινη Καρδιά.
Iratxe García Pérez, πρόεδρος της Ομάδας S&D
Mohammed Chahim, αντιπρόεδρος της Ομάδας S&D για την Πράσινη Συμφωνία
