Wij, de Socialisten en Democraten, hebben voortdurend gestreden voor een sterkere, meer beschermende en inclusieve digitale omgeving in Europa. In de afgelopen vijf jaar hebben we aanzienlijke vooruitgang geboekt om ervoor te zorgen dat Europeanen in de hele Unie gemakkelijker en veiliger online kunnen navigeren, consumeren en communiceren. Enkele belangrijke resultaten zijn de Digital Services Act (DSA), die de verspreiding van illegale online inhoud aanpakt; de Digital Markets Act (DMA), die eerlijke concurrentie en transparantie in online reclame bevordert; en de Artificial Intelligence Act (AI Act), die verplichtingen vastlegt om mensgerichte AI-systemen te ontwikkelen en transparantie en verantwoordingsplicht voor door AI gegenereerde inhoud garandeert. Deze regels zijn cruciale mijlpalen die Europeanen beter beschermen en hen in staat stellen de vruchten te plukken van online diensten in Europa.
Het begin van de regering Trump, de verklaring van Meta CEO Zuckerberg in januari over fact checking en de toespraak van de Amerikaanse vice-president Vance over misinformatie op de Munich Security Conference hebben een krachtmeting met de Europese Unie op gang gebracht. De directe oproepen tot het stoppen van de toepassing van de DSA is de eerste test voor de geloofwaardigheid van ons recente Europese tech-reglement. Zoals we tijdens het plenaire debat op 21 januari stelden, kan Europa niet buigen voor de tech-oligarchen wanneer onze democratie en rechtsstaat op het spel staan. De Commissie moet niet bang zijn om alle macht te gebruiken die ze tot haar beschikking heeft om de bescherming van de Europeanen en de eerbiediging van onze waarden te garanderen.
De DSA is de meest geavanceerde en ambitieuze wetgeving die sociale mediaplatforms verplicht om hun online inhoud te modereren. VLOP's (Very Large Online Platforms) zoals X, Facebook en TikTok zijn verplicht om de systeemrisico's die verbonden zijn aan het gebruik van hun diensten te identificeren en te analyseren en om overeenkomstige risicobeperkende maatregelen te nemen. VLOP's moeten de transparantie van hun algoritmen garanderen door de Commissie op verzoek toegang te verlenen om een adequate en effectieve handhaving te waarborgen. Als ze de DSA niet naleven, kunnen ze een boete krijgen die kan oplopen tot 6% van hun wereldwijde omzet of zelfs een verbod indien dit op nationaal niveau wordt beslist. Het misbruik van VLOP's, zij het door het verspreiden van desinformatie, schadelijke of illegale inhoud of via manipulatieve of misbruikende activiteiten, kan een bedreiging vormen voor onze Europese democratieën. De DSA-regels zijn een schild tegen deze bedreigingen.
De Commissie moet haar onderzoek dringend afronden en de nodige maatregelen nemen die zij passend acht. Bovendien moet het personeel van de Commissie dat verantwoordelijk is voor de handhaving van de DSA en voor het onderzoek naar schendingen worden uitgebreid om een efficiënte handhaving van onze regels te waarborgen. Kinderen en jongeren zijn bijzonder kwetsbaar voor de negatieve gevolgen van desinformatie, schadelijke inhoud en duistere patronen van sociale media, maar ook voor criminele netwerken die sociale mediaplatforms gebruiken om minderjarigen te ronselen en uit te buiten voor criminele activiteiten of zelfs terreurdaden. We roepen de Commissie ook op om, als eerste stap, vaart te zetten achter de ontwikkeling van richtsnoeren voor de bescherming van minderjarigen in het kader van de Digital Services Act.
De DMA kan de DSA aanvullen om eerlijke concurrentie en transparantie in digitale reclame te bevorderen. Naast artikel 26 van de DSA over advertentietransparantie moet de DMA volledig worden gehandhaafd om ervoor te zorgen dat dominante platforms traditionele mediakanalen niet oneerlijk benadelen.
De AI-wet betekent een grote stap voorwaarts in de regulering van door AI gegenereerde inhoud en waarborgt Europa's streven naar betrouwbare en mensgerichte AI. Nu AI-hulpmiddelen steeds wijder verbreid raken, zijn duidelijke etikettering en watermerken voor synthetische inhoud essentieel om desinformatie te voorkomen. De DSA en de AI-wet moeten ten volle worden benut om te zorgen voor strikte transparantie en openbaarmakingsverplichtingen, zodat burgers onderscheid kunnen maken tussen authentieke en door AI gegenereerde inhoud in een snel evoluerende maatschappelijke en geopolitieke context. Tot slot is de binnenkort toepasbare verordening inzake politieke reclame nog een essentieel instrument om manipulatieve reclamepraktijken te bestrijden, de democratische weerbaarheid te versterken en het evenwicht in het digitale advertentie-ecosysteem te herstellen.
De recente geopolitieke ontwikkelingen laten zien dat de EU zich op een kruispunt bevindt. Hoewel we er bij de Europese Commissie op aandringen om al het juridische arsenaal dat zij tot haar beschikking heeft in te zetten en in het bijzonder om haar lopende onderzoeken naar X, Meta en TikTok snel af te ronden - waarbij strenge en passende sancties worden opgelegd in het geval van inbreuken op de DSA - zijn we van mening dat de EU een bredere reflectie moet uitvoeren om verschillende problemen aan te pakken.
Dit omvat onder andere een strategie om de negatieve impact van sociale media tegen te gaan , met name op de geestelijke en lichamelijke gezondheid van gebruikers, in het bijzonder minderjarigen, op onze Europese democratieën in het algemeen, de integriteit van verkiezingen en de vertrouwelijkheid van communicatie. Daarnaast hebben we een betere mediageletterdheid nodig om mensen te helpen betrouwbare informatie van hoge kwaliteit te herkennen en er toegang toe te krijgen.
De S&D-Fractie stelt de volgende aanvullende oplossingen voor om de Europeanen verder te beschermen:
- Versterk de bescherming van individuen online met de toekomstige Digital Fairness Act: We dringen er bij de Commissie op aan om snel de verwachte Digital Fairness Act te presenteren om Europeanen extra bescherming te bieden tegen misleidende en verslavende ontwerpen, duistere patronen, gepersonaliseerde praktijken gericht op kwetsbaarheden en meer in het algemeen de digitale asymmetrie waarmee individuen te maken hebben in de online wereld. Dat dit voorstel pas eind 2026 kan worden verwacht, ondermijnt de urgentie in verband met de geestelijke gezondheidscrisis onder jongeren en andere problemen die worden veroorzaakt door toepassingen van sociale media.
- Bouw een democratisch Europees platform voor betrouwbaar nieuws en informatie: Dit platform zou bestaande inhoud van publieke media en gelicentieerde omroepen uit alle lidstaten centraliseren. Aangedreven door AI-vertaaltechnologie zou het platform dienen als gemeenschappelijk toegangspunt tot een gemeenschappelijke databank van informatie in heel Europa en alle EU-burgers in staat stellen nieuws en andere inhoud geproduceerd door publiek gefinancierde media en media met een vergunning in hun eigen taal te vinden. Het bevorderen van toegang tot redactionele mediakanalen op sociale media is belangrijk omdat jongeren sociale media gebruiken als hun belangrijkste informatiebron. We moeten blijven voortbouwen op eerdere proefprojecten zoals "Bouwen aan een Europese publieke ruimte", waarin samenwerking met de media en beïnvloeders werd onderzocht.
- Een waardegericht alternatief voor de EU bevorderen: Zoals te zien was in Brazilië voor X, of de poging in de VS voor TikTok, kunnen lidstaten ook sociale mediaplatforms verbieden die inbreuk maken op onze wetten. Als een dergelijke beslissing wordt genomen, moeten wij Europeanen onze burgers alternatieven bieden zodat ze hun ideeën kunnen delen op veilige, onbevooroordeelde en respectvolle onlineplatforms. Dit kan worden bereikt door: (1) platforms die onze wetten schenden te verplichten hun Europese activiteiten te verkopen aan EU-actoren (via een publiek-privaat partnerschap) voordat een verbod wordt toegepast of (2) de opkomst en ontwikkeling van Europese concurrenten op de sociale mediamarkt te stimuleren dankzij een gefedereerde en beveiligde publieke digitale infrastructuur. De EU heeft het talent en de middelen om dergelijke concurrenten te creëren.
- Een gefedereerde en beveiligde publieke digitale infrastructuur ontwikkelen op basis van Europese regelgevingsnormen: Op basis van een uitgebreid regelgevingskader dat is afgestemd op de Europese waarden van ingebouwde privacy, transparantie, verantwoordingsplicht, uitbreidbaarheid en concurrentie, kunnen we een gefedereerde en beveiligde digitale infrastructuur ontwikkelen. Dit zou de EU in staat stellen om digitale soevereiniteit terug te winnen, concurrentie te bevorderen en Europeanen te voorzien van een transparant, interoperabel, controleerbaar en democratisch digitaal ecosysteem. Om dit te bereiken hebben we een duidelijke en op feiten gebaseerde definitie van strategische technologieën en een beoordeling van mondiale afhankelijkheden nodig, evenals een analyse van mogelijke belemmeringen voor de ontwikkeling van Europese capaciteiten. We pleiten voor de oprichting van een fonds voor digitale soevereiniteit uit de EU-begroting om de nodige investeringen vrij te maken om het Europese digitale ecosysteem uit te bouwen. Naast nieuwe investeringen zouden we stimulansen voor openbare aanbestedingen kunnen gebruiken als middel om EU-investeringen in Europese digitale infrastructuur, zoals cloud operators, te versterken.
- De toekomst van mediapluralisme waarborgen en een einde maken aan uitbuitende bedrijfsmodellen: De digitale reclamemarkt wordt gedomineerd door een handvol techgiganten (Google, Meta en Amazon) die 80% tot 90% van de wereldwijde inkomsten uit digitale reclame binnenhalen. Deze dominantie ondermijnt het pluralisme in de media en verzwakt traditionele mediakanalen die onafhankelijke journalistiek van hoge kwaliteit leveren. Omdat gebruikers zich steeds meer richten op online platforms in plaats van betrouwbare nieuwsbronnen, hebben persmedia moeite om hun inhoud te gelde te maken. Tegelijkertijd buiten deze platforms gebruikers uit door middel van indringende profilering, waarbij persoonlijke en zelfs gevoelige gegevens worden gebruikt om ondoorzichtige aanbevelingsalgoritmen te voeden. Deze algoritmen versterken desinformatie, haatzaaiende taal, radicalisering en schadelijke inhoud, terwijl gebruikers opgesloten blijven in gesloten informatiebellen. Dit bedreigt de mediageletterdheid en het vermogen van Europeanen om toegang te krijgen tot divers en betrouwbaar nieuws. De EU heeft de instrumenten om deze onevenwichtigheid aan te pakken. Een strikte en goed gefinancierde handhaving van de GDPR- en ePrivacy-regels moet onwettig gebruik van gegevens voorkomen en ervoor zorgen dat platforms die de Europese wetgeving overtreden geen oneerlijk voordeel krijgen ten opzichte van platforms die de rechten van gebruikers wel respecteren. Uiteindelijk moet gerichte reclame worden verboden en gevoelige gegevens mogen nooit voor commerciële doeleinden worden gebruikt. Door deze regels te handhaven, kunnen we het speelveld gelijk maken, reclame-inkomsten naar betrouwbare journalistiek laten vloeien en kiezers beschermen tegen manipulatieve beïnvloeding.
- Lidstaten aanmoedigen om te investeren in initiatieven op het gebied van media- en informatievaardigheden en EU-brede coördinatie aanbieden: Zoals benadrukt in het rapport van Niinistö over paraatheid (2024), "om ervoor te zorgen dat we tijdens crises één front vormen, moeten we ook het vermogen van burgers versterken om gezaghebbende bronnen van crisisresponsinformatie te herkennen en desinformatie en buitenlandse informatiemanipulatie en -interferentie (FIMI) te verwerpen". Mediageletterdheid is een essentiële vaardigheid voor Europese burgers, aangezien mis- en desinformatie op grote schaal worden gedeeld op verschillende platforms. We moeten ervoor zorgen dat Europeanen in de hele EU hoogwaardige opleidingen en voorlichtingscampagnes over mediageletterdheid aangeboden krijgen. De Commissie moet kijken naar lidstaten die dergelijke programma's al met succes in hun onderwijssystemen hebben geïmplementeerd en de uitwisseling van beste praktijken mogelijk maken.
- Creëer een coalitie van verschillende partijen om concrete voorstellen te lanceren: De Europese op regels gebaseerde aanpak van sociale media zal onder enorme geopolitieke druk komen te staan. Deze coalitie kan het forum zijn voor pro-Europese beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en gelijkgestemde deskundigen of zelfs lokale actoren (steden, overheidsdiensten, enz.) om verder na te denken en concrete initiatieven te lanceren om het EU-beleid op deze onderwerpen vooruit te helpen.
