In 2022 hebben het Europees Parlement, onder leiding van de S&D-Fractie, en de Raad een richtlijn inzake toereikende minimumlonen aangenomen. De richtlijn zal de bescherming van het minimumloon voor werknemers verbeteren, door middel van wetgeving of collectieve overeenkomsten, en collectieve onderhandelingen op nationaal niveau versterken om het aantal werknemers dat door collectieve overeenkomsten wordt beschermd te vergroten. Dit is een groot succes voor de S&D-Fractie, aangezien het een ommekeer betekent in de Europese politiek. Als reactie op de financiële crisis pleitte de Europese Commissie jarenlang voor loonsverlagingen, ontmanteling van collectieve onderhandelingen en loonconcurrentie. Nu ligt de nadruk op fatsoenlijke lonen, versterking van collectieve onderhandelingen, vermindering van loonongelijkheid en opwaartse sociale convergentie. Fatsoenlijke minimumlonen komen vooral ten goede aan mensen met een laag inkomen, waaronder veel vrouwen. We roepen de lidstaten op om ervoor te zorgen dat hun minimumlonen beantwoorden aan de stijgende kosten van levensonderhoud en om een einde te maken aan variaties en inhoudingen die deze lonen ondermijnen.
Tijdens de laatste plenaire zitting van het afgelopen mandaat bevestigde het Europees Parlement de historische wet over de bescherming van meer dan 30 miljoen platformwerkers en het Europees sociaal model. Dit was het laatste stuk van een barre tocht naar deze nieuwe wetgeving, die begon in 2016 in Praag, waar de Socialisten en Democraten voor het eerst beloofden te vechten voor de bescherming van alle werknemers in het digitale tijdperk. De baanbrekende wetgeving is het resultaat van de acht jaar durende strijd van de progressieve familie. De Socialisten en Democraten leidden de onderhandelingen namens het Europees Parlement, en dit alles zou niet mogelijk zijn geweest zonder commissaris voor werkgelegenheid en sociale rechten Nicolas Schmit, die een verstrekkend wetgevingsvoorstel indiende. Het was een harde strijd tegen de agressieve lobby van de platformgiganten, maar uiteindelijk heeft het sociale Europa gewonnen. Deze wet gaat over het beschermen van de mensen die ons elke dag ritten geven, eten brengen en vele andere diensten voor ons uitvoeren, en die werken voor Uber, Deliveroo, Amazon, Helpling en soortgelijke platforms. Veel platforms huren hen in als schijnzelfstandigen, waardoor ze geen fatsoenlijk loon en geen arbeidsrechten hebben. Daar komt nu verandering in. De nieuwe wetgeving zal niet alleen werknemers van platforms beschermen, maar ook echte zelfstandigheid behouden, goede werkgevers beschermen tegen oneerlijke concurrentie en baanbrekende regels voor algoritmebeheer invoeren; ervoor zorgen dat de machines geen mensen kunnen ontslaan of bespioneren. Dit alles zal van Europa de pionier maken op het gebied van wereldwijde arbeidswetgeving.
Naar aanleiding van de jarenlange roep van de S&D-Fractie om actie heeft de Europese Unie in 2023 een richtlijn inzake beloningstransparantie ingevoerd om het recht op gelijke beloning te waarborgen. De richtlijn stelt normen vast voor de transparantie van lonen, zodat werknemers hun recht op gelijke beloning kunnen opeisen om de loon- en pensioenkloof tussen mannen en vrouwen te dichten. In 2021 verdienden vrouwen gemiddeld nog steeds 13% minder per uur dan mannen en was hun pensioen zelfs 30% lager. Tegelijkertijd lag de arbeidsparticipatie van vrouwen 11% procent lager dan die van mannen (69% versus 80%).
Na jarenlange politieke druk van de S&D-Fractie werd in 2021 de Europese Kindgarantie ingesteld, samen met een verplichting voor lidstaten met een armoederisicocijfer boven het EU-gemiddelde om ten minste 5% van hun middelen uit het Europees Sociaal Fonds plus (ESF+) in de Kindgarantie te investeren. We willen ervoor zorgen dat elk Europees kind dat in armoede dreigt te vervallen toegang heeft tot gratis gezondheidszorg, gratis onderwijs, gratis kinderopvang, fatsoenlijke huisvesting en goede voeding. De kindergarantie is een belangrijke investering in de toekomst, in de stabiliteit en in de welvaart van de Europese Unie, maar vereist voldoende financiering. De S&D-Fractie heeft daarom een meerderheid in het Europees Parlement overtuigd om te vragen om een speciaal budget van ten minste 20 miljard euro voor de kindergarantie.
Er is een gebrek aan voltijdse banen voor jongeren en velen van hen worden in onzekere posities geduwd, zoals uitbuitende stages, nepstages en onbetaalde leercontracten. De S&D-Fractie heeft in het Europees Parlement met succes campagne gevoerd voor een richtlijn inzake kwaliteitsstages waarin minimale kwaliteitscriteria worden vastgesteld, zoals eerlijke beloning, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, toegang tot sociale bescherming, beperkte duur van stages en erkenning van stages als werkervaring in aanwervingsprocedures. Verwacht wordt dat de Europese Commissie uiteindelijk in 2024 een voorstel voor een richtlijn over kwaliteitsstages zal indienen.
Met het oog op de meer dan 3 300 dodelijke en meer dan 3 miljoen niet-dodelijke arbeidsongevallen in 2018 en de meer dan 200 000 werknemers die elk jaar overlijden aan werkgerelateerde ziekten, heeft de S&D-Fractie aangedrongen op strengere regels voor gezondheid en veiligheid op het werk. Een Vision Zero-aanpak van werkgerelateerde ongevallen en ziekten kan alleen werkelijkheid worden als de gezondheid van werknemers boven de financiële belangen van bedrijven wordt gesteld. De S&D-Fractie heeft met succes de aanzet gegeven tot een ambitieuze herziening van de richtlijn inzake asbest op het werk, inclusief een verplichte screening van gebouwen en de daaropvolgende verwijdering van asbest en andere gevaarlijke stoffen vóór renovatiewerkzaamheden. Bovendien is de richtlijn betreffende carcinogene en mutagene agentia, die werknemers tegen kanker moet beschermen, sinds 2019 twee keer met succes herzien, onder meer door de richtlijn uit te breiden tot stoffen die schadelijk zijn voor de voortplanting. Tot slot heeft de S&D-Fractie het voortouw genomen in de strijd voor een richtlijn over het recht om de verbinding te verbreken en regels voor minimumvereisten voor telewerken. Aangezien de werkgeversorganisaties hebben geweigerd een overeenkomst met de sociale partners te ondertekenen, verwachten we dat de Europese Commissie in 2024 een wetsontwerp zal presenteren.
Het verbeteren en versterken van de Europese ondernemingsraden (EOR's) is sinds 2009 een prioriteit van de S&D-Fractie samen met de vakbonden. Het heeft tot 2022 geduurd voordat een meerderheid in het Europees Parlement opriep tot een herziening van de richtlijn inzake Europese ondernemingsraden. We willen ervoor zorgen dat werkgevers de oprichting van een Europese ondernemingsraad in een multinationale onderneming niet kunnen blokkeren wanneer werknemersvertegenwoordigers ruim van tevoren worden geïnformeerd en geraadpleegd, en dat vertrouwelijkheidsclausules niet door het management worden misbruikt om EOR's te ondermijnen. De Europese Commissie heeft een voorstel ingediend voor een herziening van de richtlijn begin 2024.
Wij willen een alomvattende armoedebestrijdingsstrategie met bindende doelstellingen om armoede te verminderen en een einde te maken aan dakloosheid, de herziening van de EU-regels voor staatssteun met als doel sociale huisvesting te garanderen en sociaal gemengde wijken te ontwikkelen, bindende doelstellingen om betaalbare huisvesting te garanderen (ten minste 30% van de nieuwe huisvesting voor lage-inkomensgroepen en 30% voor middeninkomensgroepen), een specifiek budget van ten minste 20 miljard euro voor de Europese kindergarantie en een verdubbeling van het budget van het Europees Sociaal Fonds plus (ESF+) voor de meest behoeftigen, en een richtlijn over adequate minimuminkomensregelingen die de integratie van personen die afwezig zijn op de arbeidsmarkt garanderen.
We willen een sterker mandaat voor de Europese Arbeidsautoriteit (ELA) om mobiele werknemers, inclusief onderdanen van derde landen, beter te beschermen, de invoering van een Europese socialezekerheidspas (ESSPASS) als handhavingsinstrument voor de hele Unie om de sociale zekerheid te coördineren en eerlijke arbeidsmobiliteit te garanderen, en EU-financiering voor counseling en transnationale ondersteuningsnetwerken voor mobiele werknemers.
We willen een richtlijn over kunstmatige intelligentie op de werkplek om menselijke controle van werkgerelateerde beslissingen te garanderen en de fundamentele en sociale rechten van werknemers te beschermen, een richtlijn over hoogwaardige stages om een einde te maken aan de uitbuiting van jongeren en ervoor te zorgen dat stagiairs en stagiairs eerlijk worden betaald, en een richtlijn over informatie, raadpleging en medezeggenschap van werknemers die van toepassing is op alle bedrijfsvormen, onderaannemingsketens en franchises, om te anticiperen op veranderingen zoals herstructurering, digitale transformatie en klimaatverandering.
We willen de herziening van de richtlijn inzake Europese ondernemingsraden om de informatie en raadpleging van werknemersvertegenwoordigers van multinationale ondernemingen te verbeteren, misbruik van vertrouwelijkheidsclausules door het management te voorkomen en te voorzien in effectieve sancties. We willen ook dat de richtlijn inzake uitzendwerk wordt herzien om een einde te maken aan tussenpersonen op de arbeidsmarkt die de EU-wetgeving niet naleven en om gelijke behandeling van werknemers te garanderen, met inbegrip van seizoensarbeiders en mobiele werknemers.
We willen ook een beperking van onderaannemingsketens en duidelijke aansprakelijkheidsregels voor onderaanneming.
In onze inspanningen om werknemers te ondersteunen, pleiten we voor verschillende belangrijke richtlijnen om de balans tussen werk en privéleven te verbeteren en het welzijn te beschermen. Ten eerste stellen we een richtlijn voor die het recht op disconnectie aanpakt en duidelijke voorwaarden schetst voor telewerken. Omdat we het belang van geestelijke gezondheid erkennen, pleiten we voor een richtlijn die specifiek psychosociale risico's aanpakt en het algehele welzijn op de werkplek bevordert. Daarnaast benadrukken we het belang van een richtlijn die zich richt op werkgerelateerde spier- en skeletaandoeningen, met als doel het creëren van een gezondere en meer ergonomische werkomgeving. Bovendien zijn we voorstander van een richtlijn die zich richt op de erkenning en juiste compensatie van beroepsziekten, zoals depressie, burn-out en huidkanker.
We richten onze inspanningen op het integreren van de Europese Pijler van Sociale Rechten en een protocol voor sociale vooruitgang in de EU-Verdragen om sociale rechten op hetzelfde niveau te beschermen als de economische vrijheden in de interne markt. We willen ook een pact voor duurzame ontwikkeling en sociale vooruitgang om duurzaamheid en sociale doelstellingen verplicht te stellen. Wat betreft overheidsuitgaven willen we een sociale voorwaardelijkheid, wat betekent dat geen enkele euro uit de EU-begroting kan worden uitgegeven aan projecten die de sociale en arbeidsrechten niet respecteren. In het algemeen willen we mensen beschermen tegen bezuinigingsbeleid en sociale risico's als gevolg van beleidsmaatregelen en economische hervormingen voorkomen.
We willen de oprichting van een Europese herverzekeringsregeling voor werkloosheidsuitkeringen om nationale regelingen tijdelijk te ondersteunen in tijden van crisis en de voortzetting van het Europese instrument voor tijdelijke steun om werkloosheidsrisico's in een noodsituatie te beperken (SURE) als een permanent instrument om regelingen voor werktijdverkorting te ondersteunen in tijden van crisis.