Szybki i nierównomierny rozwój krótkoterminowego wynajmu zakwaterowania (STAR), ułatwiony przez platformy internetowe, zmienił warunki mieszkaniowe na obszarach miejskich i wiejskich oraz dynamikę turystyki w całej Unii Europejskiej. W 2023 r. goście spędzili 719 milionów nocy w krótkoterminowym wynajmie zakwaterowania w UE zarezerwowanym za pośrednictwem Airbnb, Booking, Expedia Group lub TripAdvisor. Odpowiada to wzrostowi o 20,5% w porównaniu z 2022 r. (596,5 mln). Dane otrzymane od platform za trzeci kwartał 2024 r., który jest najważniejszym kwartałem dla turystyki w UE, wskazują na utrzymujące się wysokie tempo wzrostu liczby noclegów zarezerwowanych za pośrednictwem platform internetowych.
Chociaż STAR zapewniają lokalnym społecznościom elastyczność, możliwości w zakresie przedsiębiorczości i dochody związane z turystyką, stanowią one również poważne wyzwania dla przystępności cenowej mieszkań, spójności sąsiedztwa i lokalnego zarządzania. Obejmują one zaostrzenie kryzysu związanego z przystępnością cenową mieszkań, zakłócanie funkcjonowania lokalnych społeczności i podważanie tradycyjnej branży hotelarskiej. Dlatego też regulacja STAR nie polega na tłumieniu innowacji, ale na zapewnieniu zrównoważonego podejścia, które chroni zarówno interesy gospodarcze, jak i dobrobyt społeczności.
Jedną z głównych obaw związanych ze STARs jest ich wpływ na długoterminową dostępność i przystępność cenową mieszkań. Tak zwany "efekt Airbnb" został powiązany z rosnącymi kosztami wynajmu i usuwaniem zasobów mieszkaniowych z tradycyjnego rynku wynajmu długoterminowego.
Dowody z europejskich miast podkreślają tę kwestię. Na przykład we Florencji badania wskazują, że co piąte mieszkanie w historycznym centrum miasta jest wystawione na Airbnb; wszystkie te mieszkania znikają następnie z regularnego rynku wynajmu długoterminowego. W Madrycie od 2005 r. centrum miasta straciło aż 15 000 mieszkańców, a napływ turystów do słynnych dzielnic, takich jak Lavapiés, przekształca je. Lavapiés to część Madrytu z mieszanką kultur i grup etnicznych, biedna i czasami trudna, ale miejsce, w którym mieszkańcy stworzyli własne środowisko.
Badania przeprowadzone w wielu krajach potwierdzają związek między wzrostem liczby STAR i rosnącymi cenami wynajmu. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych, Berlinie, Sydney i Kanadzie wskazują na znaczną redukcję zasobów mieszkaniowych dla długoterminowych mieszkańców z powodu rozprzestrzeniania się STAR.
Stwierdzono dodatnią korelację między wzrostem gęstości Airbnb a wzrostem średnich cen wynajmu za sypialnię w danej dzielnicy, co wskazuje, że wzrost podaży Airbnb wiąże się z wyższymi cenami wynajmu. Korelacja ta utrzymuje się nawet po uwzględnieniu niezmiennych cech dzielnicy, liczby sypialni i rodzaju wynajmowanej nieruchomości, a także czynników ekonomicznych w okolicy. Nie stwierdzono jednak istotnej korelacji między gęstością Airbnb a cenami sprzedaży domów.
Podczas pandemii COVID-19, pomimo spadku ofert Airbnb i średnich cen wynajmu, nie stwierdzono istotnej korelacji między tymi spadkami. Wyniki wskazują, że chociaż obecność Airbnb koreluje ze wzrostem cen wynajmu, zmniejszenie liczby ofert Airbnb podczas pandemii nie miało znaczącego wpływu na obniżenie cen wynajmu. Ten brak korelacji może wynikać z opóźnienia w reakcji rynku lub oczekiwań gospodarzy Airbnb co do czasu trwania pandemii.
Oprócz dostępności i przystępności cenowej mieszkań, nieuregulowane STAR zmieniają tradycyjny charakter miast i dzielnic. Ekspansja STARs przyczyniła się do wysiedlenia lokalnych mieszkańców, szczególnie w ośrodkach miejskich o wysokim popycie. W miastach już zmagających się z nadmierną turystyką, takich jak Wenecja i Barcelona, wzrost liczby STARs pogłębił niedobory mieszkaniowe, wypierając lokalną ludność na rzecz przemijających turystów. W miarę jak właściciele nieruchomości zamieniają wynajem długoterminowy na bardziej opłacalne pobyty krótkoterminowe, najemcy o niskich dochodach są coraz częściej wypychani z centralnych obszarów, co prowadzi do erozji historycznych i bogatych kulturowo dzielnic.
Napływ krótkoterminowych gości często prowadzi do:
- Utrata spójności społecznej i wysiedlanie lokalnych mieszkańców - czasami określane jako "Gentryfikacja 2.0" - oraz przekształcanie dzielnic w strefy turystyczne dla przemijających turystów, którzy zastępują długoterminowych członków społeczności.
- Zwiększony poziom hałasu i zakłóceń.
- Zmniejszenie liczby lokalnych usług świadczonych na rzecz stałych mieszkańców, w miarę jak firmy koncentrują się na sektorze turystycznym.
- Przekształcenie historycznych dzielnic w "strefy turystyczne", pozbawiające je autentyczności i lokalnego uroku.
Bez skutecznych regulacji, miastom grozi utrata tożsamości kulturowej, w miarę jak lokalna populacja kurczy się, a niegdyś dobrze prosperujące dzielnice stają się jedynie tłem dla turystyki.
